Мая сустрэча з Аляксандрам Дудалем з в. Бірча адбылася, прызнаюся, невыпадкова. Маючы дваіх сыноў, як і многія ў краіне, надзвычай балюча ўспрыняла трагедыю, якая ўскалыхнула грамадскасць болей за месяц таму, — смерць Аляксандра Коржыча ў барысаўскіх Печах. Захацелася пагаварыць з хлопцамі, якія служаць, якія толькі вярнуліся з войску, папытацца пра армейскае жыццё, узаемаадносіны, у тым ліку неўстаўныя, пацікавіцца меркаваннямі пра здарэнне, дый, зрэшты, проста зазірнуць у вочы…
Магчымасць такая неўзабаве з’явілася: Аляксандра сустрэла на парозе ваенкамата, куды хлопец завітаў, каб стаць на ўлік пасля праходжання службы. Ад размовы ён не адмовіўся. Я ж на поўную адкрытасць суразмоўцы не разлічвала: хлопцы — яны народ у асноўным закрыты. Стаўку рабіла больш на тое, што сама, як кажуць, не першы год жыву на свеце. У выніку размова атрымалася, як мне падалося, шчырай.
— Аляксандр, са спортам па жыцці сябруеш?
— Гледзячы з якім. Футбол, бокс — гэта маё.
— У армію ішоў з усведамленнем таго, што гэта твой абавязак і гэта нармальна ці проста не знайшоў лазейкі ўхіліцца?
— Асазнана. Па-першае, таму што пасля заканчэння аўта-транспартнага каледжа меркаваў пайсці працаваць у дэпартамент аховы, а туды без арміі нельга. Па-другое, з дзяцінства марыў быць міліцыянерам, падабалася (усміхаецца) ваенная форма. Людзі вайсковых прафесій выклікалі асацыяцыю мужных, адважных, якім і самому хацелася быць. Напэўна, таму і да дысцыпліны ставіўся станоўча, і армія не палохала, не выклікала адмоўнага стаўлення.
— У аднагодкаў, сяброў паразуменне ў гэтым плане знаходзіў? Яны падзялялі твае погляды на службу?
— Не ўсе. Некаторыя дагэтуль шукаюць спробу яе пазбегнуць. А вось трое нас —
адзін вярнуўся адначасова са мной, адзін яшчэ служыць — лічым, што час у войску патрачаны не дарэмна.
— Значыць, сваіх поглядаў не памяняў?
— Ніколькі.
— У сілавыя структуры па-ранейшаму збіраешся?
— Так. Якраз гэтымі днямі ўладкоўваюся на працу ў патрульна-паставую службу.
— Лічыш, фізічна і маральна падрыхтаваны для гэтай работы?
— Так.
— Хлопцы, з якімі падтрымліваеш адносіны, як ставяцца да твайго выбару прафесіі?
— У большасці негатыўна.
— Чаму, як лічыш?
— Думаюць, што я змянюся і нашае сяброўства скончыцца.
— Як да парфесійнага выбару ставяцца родныя?
— Яны не супраць.
— Службу дзе давялося несці?
— У Слоніме на Гродзеншчыне, у 11-й асобнай механізаванай брыгадзе.
— Род войскаў сам выбіраў?
— Не. Проста туды прызвалі.
— Войска аказалася тым, чаго ад яго чакаў?
— Не зусім. Меркаваў, што складаней будзе. А яно аказалася не тое што складана, а хутчэй лёгка.
— Час доўжыўся марудна?
— Наадварот, паўтара гады прайшло хутка.
— Магчымасці, каб загартаваць сябе фізічна, у арміі былі?
— Вядома ж. Прычым, від спорту выбіраеш, які па душы.
— Часта можна чуць, што войска — дарэмна патрачаны час: не дае дастатковай прафесійнай кваліфікацыі дый ўвогуле армейцы зачастую займаюцца не тым, для чаго прызваныя?
— Той, хто так гаворыць, альбо не ведае, альбо наўмысна маніць. Вайсковы графік дакладны: альбо навучаешся спецыяльнасці, альбо трэніруешся фізічна.
— Сам якой прафесіі навучаўся?
— Ваеннага слесара —служыў у рамонтнай роце. Мы вывучалі зброю, спецтэхніку і спосабы яе рамонту.
— Выдатна гэтым авалодаў?
— (Усміхаецца) Хацелася б, каб заняткаў было болей.
— Ці ёсць тое, што, лічыш, добра б было змяніць у сучаснай арміі? Уяві, што да тваіх рэкамендацый прыслухаюцца — якія б унёс прапановы?
— Лепш, чым цяпер, наўрад ці можа быць. Я ў войску пабываў, і мне там усё спадабалася.
— Можа, так гаворыш, што так прынята гаварыць?
— Не. Проста так яно было ў нас. Афіцэры з разуменнем адносіліся да малодшага складу, нікога не вылучалі. Добрыя ўражанні пакінулі ротны, намеснікі камандзіраў. Мне з імі, з упэўненасцю магу сказаць, пашанцавала.
— Ну а, да прыкладу, часцей бываць дома?
— Гэтага, можа, і не трэба: чым болей ездзіш дамоў, тым больш хочацца там застацца.
— Цябе часта наведвалі родныя?
— За службу чатыры разы.
— Ну а “дзедаўшчына”? Яна ёсць у сучасным войску?
— У параўнанні з тым, што было раней, — няма.
— Адкуль ведаеш пра раней?
— Расказвалі… Зараз за неўстаўныя адносіны і артыкулы могуць даць, і крымінальную справу завесці.
— А як праяўляецца — пачысціць унітаз?
— Не, такога таксама няма (смяецца). Найбольшае пакаранне ў войску — пазачарговы нарад — і то, калі ты надта правініўся.
— А бывае пакаранне ні за што. Напрыклад, у “дзеда” няма настрою…
— Якім бы “дзед”, як вы кажаце, ні быў, у яго ёсць сябры, тыя, з кім разам прызываўся. Калі ён што і паспрабуе дапусціць ні за што, паплечнікі абавязкова супыняць і заступяцца. У калектыве надзвычай трывалыя прынцыпы справядлівасці.
— Лічыш нармальным, каб быў ананімны сайт, куды б вайскоўцы маглі паведамляць пра тое, што іх хвалюе?
— Гэта тэхнічна немагчыма: вайскоўцы не могуць карыстацца тэлефонамі з выхадам у Інтэрнэт, відэакамерай, дыктафонам — усё ж такі на тэрыторыі часці ёсць аб’екты, распаўсюджваць інфармацыю пра якія нельга.
— У сваёй часці пасля трагедыі ў Печах адчулі змены?
— Так. Асабістаму складу стала надавацца больш увагі. Сталі частымі агляды вайскоўцаў на выяўленне цялесных пашкоджанняў. Правяраюць усіх без выключэння, незалежна ад тэрміну службы. Пастаянна ў будзённыя дні працуе псіхолаг. Да яго можна прыйсці ў любы час і весці размову столькі, колькі патрабуецца.
— Юнакі звяртаюцца да псіхолага?
— Бывае такое. У асаблівасці, калі дома якія праблемы. Часта наведваюць псіхолага тыя, хто збіраецца застацца “на кантракце”.
— Хлопцам з лідарскімі якасцямі, напэўна ж, прасцей. А як быць тым, хто па натуры, як кажуць, “хатні”?
— У войску калектыўнае жыццё і адносіны будуюцца па прынцыпе “як ты адносішся да людзей, так адносяцца і да цябе” незалежна ад таго, ты з лідарскімі якасцямі ці не. Сярод калектыву няма прывілегій тым, хто, скажам, быў “на гражданцы” лідарам і душой кампаніі — там усе роўныя.
— Што тады, як мяркуеш, магло здарыцца ў Печах?
— Там, наколькі ведаю, завялі крымінальныя справы. Але, як мне здаецца, ніхто не мог забіць гэтага хлопца: гэта нерэальна, такое проста немагчыма. Там, напэўна, ішло да гэтага — такі, відаць, у чалавека лёс…
— Сяброў у арміі прыдбаў?
— Так. Адзін зямляк — з Бабруйска, другі хлопец з Мінска.
— Сустракацца збіраецеся?
— Абавязкова.
— Дык, кажаш, у цябе пра войска станоўчыя ўражанні?
— Толькі станоўчыя.
Комментарии (0)