Нездарма такіх дзетак завуць «сонечнымі». Яны ўсміхаюцца і радуюцца часцей за іншых, больш шчыра і эмацыянальна выказваюць свае пачуцці і ўмеюць вельмі моцна і абсалютна бескарысліва любіць — толькі за тое, што вы ёсць у іх жыцці.
А яшчэ ў іх асаблівая аўра, якая прыцягвае добрых людзей. Усё гэта можна сказаць і пра чацвёртакласніцу СШ №4 Соню Каляда – адзіную ў нашым горадзе дзяўчынку з сіндромам Даўна, якая вучыцца ў звычайным класе звычайнай школы. Нават у рамках усёй краіны гэты выпадак унікальны: дзяцей з такім дыягназам у агульнаадукацыйных школах няшмат.
Не трэба ставіць штампы!
Інклюзія – гучнае замежнае слова, якое параўнальна нядаўна ўвайшло ў лексікон беларусаў. Магчыма, не ўсе ведаюць, што дакладна яно перакладаецца як «уключэнне» і азначае працэс рэальнага далучэння людзей з абмежаванымі магчымасцямі да актыўнага грамадскага жыцця, стварэнне спрыяльных умоў для іх сацыяльнай адаптацыі. Усё часцей гэта слова фігуруе ў розных гучных праектах і справаздачах. Аднак у жыццё ўкараняецца не так проста – перашкод пакуль вельмі шмат. Прычым не толькі бачных. Нашмат больш складана пераадольваць бар’еры псіхалагічныя…
«І ўсё ж інклюзія магчымая!» — сцвярджае мама Соні Таццяна Каляда. Яна гатова падзяліцца сваім вопытам з бацькамі асаблівых дзетак, якія імкнуцца даць ім шанц расці сярод здаровых равеснікаў, цягнуцца за імі, атрымліваць навыкі і ўменні, неабходныя для сацыялізацыі ў грамадстве.
Тое, што Сонечка асаблівая, Таццяна Мар’янаўна даведалася толькі пасля родаў. «Але я не стала менш любіць сваю доўгачаканую дачушку, якую насіла пад сэрцам. Яе нараджэнне стала вялікім шчасцем для ўсёй нашай сям’і», — гаворыць маці. Не ўтойвае яна, што спачатку былі шок і слёзы – нармальная рэакцыя жанчыны, якая даведалася аб дыягназе свайго дзіцяці. Расказвае, што ў той няпросты час вельмі падтрымаў участковы педыятр Аляксандр Гулаг. Жанчына і цяпер памятае яго словы: «Не трэба нічога дадумваць, накручваць сябе, не трэба вешаць на дзіця штампы. Няхай яно расце, развіваецца. Будзем вырашаць праблемы па меры іх узнікнення. Калі бацькі гатовы верыць у сваё дзіця, ісці наперад – у іх усё атрымаецца».
У тры гады Сонечка ведала ўсю азбуку. Першае, што яна рабіла, прачнуўшыся раніцай, выбірала якую-небудзь кнігу і прасіла блізкіх пачытаць. Мама, тата, старэйшая на восем гадоў сястра Насця чыталі, малявалі, дапамагалі асвойваць развіццёвыя гульні, адказвалі на бясконцыя «чаму». Калі заканчваўся дэкрэтны водпуск і Таццяне трэба было вяртацца на сваю любімую работу мастака-дэкаратара ў Мінскі абласны драматычны тэатр, паўстала пытанне ўладкавання Соні ў дзіцячы сад. У сям’і вырашылі, што гэта будзе звычайны сад, хаця ў пераважнай большасці выпадкаў дзеці з такім дыягназам наведваюць цэнтр карэкцыйна-развіццёвага навучання і рэабілітацыі. «Для такіх дзетак вельмі важныя стасункі са здаровымі равеснікамі, з якіх яны капіруюць мадэль паводзін», — пераканана маці, якой трэба было праявіць нямала настойлівасці, каб прайсці разам з дачкой сваім непратаптаным шляхам. Пасля шматлікіх паходаў па інстанцыях ім прапанавалі інтэграваную групу ў яслях-садзе №22. Даводзілася штодня грамадскім транспартам дабірацца ў Вялікае Сяло з цэнтра горада, але намаганні былі таго вартыя. Калектыў установы на чале з загадчыцай Таццянай Ганецкай вельмі прыязна сустрэў дзяўчынку, клопатам і ўвагай атуліла яе выхавальніца Людміла Лынько, шмат працавала з Сонечкай дэфектолаг Алена Будай. З разуменнем паставіліся да дзяўчынкі бацькі выхаванцаў. А равеснікі ўспрынялі як роўную, як сяброўку.
«У самым пачатку я вельмі хвалявалася, а цяпер разумею: самастойнасць такім дзеткам неабходная. Не адпускаючы іх, празмерна апякаючы, мы на самай справе больш клапоцімся пра сябе, забяспечваем
сабе спакой», — пераканана мая субяседніца. У сад Соня прыйшла ў кастрычніку, а на навагоднім ранішніку выступала нараўне з аднагрупнікамі. Мама была на сёмым небе ад шчасця…
Не шкадаваць, а дапамагаць
Наступны этап – школа. Трапіць у яе было яшчэ больш складана. Давялося пераадолець шмат стэрэатыпаў і тых самых штампаў «не прадугледжана», «не справіцца», «няма спецыялістаў». На ўласным вопыце Таццяна ўпэўнілася, што асаблівыя спецыялісты дачцэ і не патрэбныя, акрамя дэфектолага, які дапамагае выпрацоўваць правільнае маўленне… «Спрабуйце! Вы не даведаецеся, справіцца Соня з праграмай ці не, пакуль яна не пачне займацца», – падтрымалі ўрач-псіхіятр дзіцячай паліклінікі Тамара Янкоўская, псіхолаг Таццяна Данілушкіна.
«Я бясконца ўдзячная за падтрымку дырэктару СШ №4 Віктару Куханчыку – прафесіяналу высокага класа, які ўнік у нашу сітуацыю, пазнаёміўся з дакументамі, сазваніўся з педагогамі сада, даў Соні шанц, — гаворыць маці. – Калі ён нам сказаў «Прыходзьце!», я не магла паверыць, перапытвала некалькі разоў, ці праўда нас возьмуць. Першага верасня 2013 года стала святам для ўсёй сям’і – наша Соня стала першакласніцай! Нам вельмі пашанцавала з выдатным педагогам Ларысай Капелька, у якой быў ужо вопыт работы з асаблівымі дзеткамі. Для мяне важна, што настаўніца не вылучае дачку, не робіць для яе паблажак. Я заўсёды буду паўтараць: нашых дзяцей не трэба шкадаваць. Іх неабходна нагружаць, ставіцца да іх патрабавальна. Яны мала чым адрозніваюцца ад звычайных, магчыма, усё робяць больш марудна, але ж у іх атрымліваецца, яны стараюцца.
Праграма, па якой вучыцца дачка, адрозніваецца ад асноўнай, у пачатковых класах ёй давядзецца займацца не чатыры, а пяць гадоў. На вялікі жаль, сёлета яна развітаецца са сваім класам, які стаў для яе родным. Не раз сама чула, як аднакласнікі гаварылі: «Наша Соня!». Дачка ўдзельнічала абсалютна ва ўсіх мерапрыемствах, паездках, летась стала пераможцам раённага этапу конкурсу «Новае пакаленне. Дзень сёння» ў намінацыі «Выяўленчае мастацтва». Памятаю, аднойчы я прапанавала паехаць з класам на экскурсію, Ларыса Іосіфаўна мякка сказала: «Нам нянькі не патрэбныя!». Як гэта мудра і правільна! Удзячна я і бацькам з нашага класа за разуменне, карэктнасць, гуманнасць. Усе гэтыя чатыры гады мы адчувалі іх падтрымку і добрыя адносіны, ніхто ні разу не пакрыўдзіў нас – такую цудоўную атмасферу стварыла Ларыса Іосіфаўна. Нізка кланяюся таксама нашым школьным дэфектолагам Вользе Шамоцінай і Ганне Лукашэвіч».
«Разам мы сіла!»
Таццяна Мар’янаўна стараецца развіваць дачушку, прывіваць ёй новыя навыкі. Яна імкнецца, каб дзяўчынка была абсалютна самастойнай, магла сябе абслугоўваць. Соня добра малюе, асвоіла ролікі, палюбіла катацца на конях, займаецца з трэнерам па плаванні. Дзяўчынка ўдзельнічае ў Рэспубліканскім сацыяльным праекце «Сонейка», разам з мамай яны часта ездзяць на розныя цікавыя мерапрыемствы. Толькі ў апошні час былі на каўбойскай вечарынцы пад Магілёвам, на кулінарным майстар-класе ў Мінску. Мая субяседніца гаворыць, што вакол іх з дачкой утварылася кола надзейных сяброў, якое пашыраецца з кожным годам. «Дзякуючы Соні я стала іншым чалавекам. Адбыўся духоўны рост, пераацэнка каштоўнасцей. І сёння я адчуваю сябе вельмі шчаслівай», — гаворыць мама.
Разам з іншымі бацькамі Таццяна Каляда вырашыла стварыць Рэспубліканскае сацыяльна-дабрачыннае грамадскае аб’яднанне «ДаўнСіндром. Інклюзія», дакументы на стадыі зацвярджэння ў Міністэрстве юстыцыі Рэспублікі Беларусь. Маладзечанка ўвайшла ў савет гэтай арганізацыі, галоўная мэта якой – інфармацыйная, юрыдычная, псіхалагічная, медыцынская і іншая падтрымка сем’яў, у якіх выхоўваюцца дзеці з сіндромам Даўна, супрацоўніцтва з зацікаўленымі структурамі, карэкцыя, удасканаленне адукацыйных маршрутаў для такіх дзяцей на ўзроўні Міністэрства адукацыі. «Вырашаць праблемы ў адзіночку вельмі складана, а вось у грамадскай арганізацыі зусім іншыя магчымасці. Веру, што разам мы зможам дапамагчы многім дзеткам і іх сем’ям і зрабіць так, каб інклюзія стала не проста прыгожым словам, а рэальнасцю», — упэўнена мама сонечнай дзяўчынкі.
Фота: Аляксей ПЛАТКО, архіў СЯМ’І КАЛЯДА.
Комментарии (0)